W mieszalni farb mieszane dwie lub trzy farby, do których producent dostarcza karty charakterystyk i które są odpowiednio oznakowane etykietą. Mieszalnia z tych komponentów miesza inną farbę, która jest już jednak półproduktem stosowanym dalej w procesie druku. Jest to półprodukt stosowany wewnętrznie w kolejnym procesie, nie jest to substancja sprzedawana na zewnątrz zakładu. Czy dla takich półproduktów wymagane jest oznakowanie i jeżeli tak to jak powinna wyglądać etykieta, jakie przepisy określają oznakowanie takiego półproduktu? Czy kart charakterystyki są wymagane dla tak stworzonego półproduktu na potrzeby zakładu?
Połączenie ze sobą dwóch mieszanin chemicznych na użytek własny (zakładu) nie wprowadza obowiązku sporządzenia karty charakterystyki. Natomiast w przypadku etykiet sytuacja wygląda inaczej. Każda substancja chemiczna i jej mieszanina muszą być oznakowane w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację. Jeżeli w tym przypadku mieszanka powstaje z mieszanin chemicznych stwarzających zagrożenie, zawartość etykiety można opracować na podstawie wytycznych art. 17 rozporządzenia CLP.
Jeżeli nowa mieszanka nie jest wprowadzana do obrotu. Pracodawca nie staje się „dostawcą” wyrobu chemicznego, dlatego nie ma obowiązku sporządzenia karty charakterystyki.
Czytaj także: Dla jakich substancji lub mieszanin konieczne jest posiadanie kart charakterystyki?
Brak obowiązku sporządzenia karty charakterystyki, nie zwalnia pracodawcy z posiadania wiedzy w zakresie zagrożeń jakie może stwarzać używana przez pracowników mieszanka.
Czytaj także: Z jaką częstotliwością aktualizować karty charakterystyki?
Zgodnie z przepisem art. 221, §1 Kodeksu pracy Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację. Zatem już z samego Kodeksu pracy wynika obowiązek na noszenia oznakowania (etykiety) na substancje i mieszaniny chemiczne. Ponadto §94 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP mówi, że zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny być oznakowane w sposób określony w odrębnych przepisach. Także art. 17 Rozporządzenia CLP nakazuje, aby substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie i zawarta w opakowaniu musi być opatrzona etykietą zawierającą następujące elementy:
• nazwę, adres i numer telefonu dostawcy lub dostawców; • nominalną ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach udostępnianych ogółowi społeczeństwa, chyba że ilość ta jest określona gdzie indziej na opakowaniu; • identyfikator produktu, • piktogramy określające rodzaj zagrożenia, • hasła ostrzegawcze, • zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, • odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności, • sekcję zawierającą informacje uzupełniające (cześć z tych informacji nie umieścicie Państwo na etykiecie mieszaniny wykonanej na użytek własny).
Czytaj także: Nowe klasy zagrożeń chemikaliów i ich oznakowanie
Warto zauważyć, że na samym dole art. 17 w rozporządzeniu CLP, jest zapis „Etykietę sporządza się w języku(-ach) urzędowym(-ich) państwa (-w) członkowskiego(-ich), w którym(-ich) substancja lub mieszanina wprowadzana jest do obrotu, chyba że dane państwo(-a) członkowskie postanowi(-ą) inaczej. Wydaje się więc, że można przyjąć interpretację, iż skoro nie wprowadzamy do obrotu mieszaniny chemicznej, być może nie potrzebuje etykiety informacyjnej. Jest to błędne założenie. Pracownik musi mieć możliwość identyfikacji substancji/mieszaniny chemicznej w szybki i łatwy sposób. Dotyczy to bezpieczeństwa użytkowania.
Brak konieczności posiadania karty charakterystyki dla mieszanek sporządzonych na własny użytek, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku analizy ryzyka w związku z narażeniem na czynnik chemiczny oraz obowiązku opracowania instrukcji BHP podczas pracy z substancjami/mieszaninami stwarzającymi zagrożenie.
Jeżeli mieszanina nie jest wprowadzana do obrotu nie ma obowiązku sporządzenia karty charakterystyki. Każda substancja chemiczna lub jej mieszanina powinna być widocznie, czytelnie oznakowana. W opisanym przypadku należy zastosować się do wytycznych art. 17 rozporządzenia CLP. Brak konieczności posiadania karty charakterystyki nie zwalnia pracodawcy z obowiązku oceny ryzyka w związku z narażeniem na czynnik chemiczny oraz obowiązku opracowania instrukcji BHP.
• art. 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.Urz.UE L 353/1) (rozporządzenie CLP). • § 94 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650). • art. 3, art. 31 rozporządzenia 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH).
Autor: Kamil Szyszkiewicz główny specjalista ds. bhp, wykładowca przedmiotów zawodowych z zakresu bhp, ekspert Portalu BHP