Przepis § 17 ust. 1 rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych mówią m.in., że przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m oraz masa przekracza 30 kg dla mężczyzn i 20 kg dla kobiet, powinno odbywać się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nieprzekraczająca:
1) przy pracy stałej – 25 kg dla mężczyzn i 10 kg dla kobiet;
2) przy pracy dorywczej – 42 kg dla mężczyzn i 17 kg dla kobiet.
Przepis ten jednak widać ogranicza swoje działanie do przedmiotów dłuższych niż 4 m i cięższych niż 30 kg dla mężczyzn i 20 kg dla kobiet. Czy w takim przypadku uzasadniony jest wniosek, że przepis nie reguluje maksymalnych obciążeń podczas przenoszenia ciężarów, które nie spełniają jednego z kryteriów brzegowych tzn. np. są krótsze niż 4 m? Tak, cytowany przepis nie reguluje maksymalnej masy przypadającej na jednego pracownika podczas przenoszenia ładunków, które nie spełniają jednego z kryteriów brzegowych np. są krótsze niż 4 m. Jednakże nie ma przepisu szczegółowo regulującego przenoszenie przedmiotów o dużej masie, ale krótszych niż 4 m.
Czytaj także: Zespołowy transport ręczny ciężkiego przedmiotuW sytuacji konieczności przeniesienia przedmiotu krótszego niż 4 m można posługiwać się normatywami określającymi maksymalną masę przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika, tj.: - dla kobiet – 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej, - dla mężczyzn – 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej.
Uwaga Przenoszenie zespołowe przez dwie lub więcej osób stosuje się w przypadku przedmiotów o masie lub długości przekraczających możliwości jednego pracownika, w celu zmniejszenia ryzyka urazu, ograniczenia wysiłku albo zapewnienia warunków ergonomii.
Czytaj także: Jak obliczyć jaką siłę wykorzystuje pracownik, aby zapoczątkować ruch przedmiotu?Nie będzie nieprawidłowością, a nawet jest wskazane, aby zasady dotyczące przenoszenia przedmiotów o długości większej niż 4 m, były stosowane przy przenoszeniu przedmiotów krótszych. Przykład: Przedmiot o masie 200 kg i długości 3 m powinien być przenoszony przez 6 mężczyzn (mimo, że wystarczyłoby czterech), aby na każdego z nich wypadało nie więcej niż 42 kg masy, dla zapewnienia nieprzekroczenia wartości 50 kg na jednego pracownika przy ewentualnym nierównomiernym rozłożeniu obciążenia oraz ograniczenia wysiłku energetycznego.
Czytaj także: Transport ręczny – bhp przy ręcznym przenoszeniu przedmiotów>>>Trzeba pamiętać, że obowiązkiem pracodawcy jest ocena ryzyka zawodowego występującego przy ręcznych pracach transportowych, w szczególności biorąc pod uwagę:
1) masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości;
2) warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia;
3) organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy;
4) indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.
Przeprowadzana ocena ryzyka zawodowego powinna uwzględniać powyższe czynniki, oraz poniższe, przykładowo wybrane, wymogi:
1) Wydatek energetyczny netto niezbędny do wykonywania pracy związanej z wysiłkiem fizycznym, w tym z podnoszeniem i przenoszeniem przedmiotów, w czasie zmiany roboczej nie może przekraczać: • dla kobiet 5000 kJ, a przy pracy dorywczej 20 kJ/min. • dla mężczyzn 8400 kJ, a przy pracy dorywczej 30 kJ/min.
2) Liczbę pracowników do dźwigania i przenoszenia przedmiotów oraz dopuszczalną masę przypadającą na jednego pracownika należy określać biorąc pod uwagę, np.: • ciężar, wielkość, nieporęczność, trudność w utrzymaniu przedmiotu, • niestabilność przedmiotu czy jego zawartości, • ograniczanie pola widzenia pracownika przez przedmiot, • temperaturę, wilgotność powietrza i wentylację w miejscu prac.
Powyższa analiza powinna dać odpowiedź na pytanie: jakie zasady należy stosować przy przenoszeniu konkretnego przedmiotu na określoną odległość w danym miejscu wykonywania prac, oraz być przydatna do opracowania zakładowej instrukcji ręcznych prac transportowych.
Podstawy prawne
• art. 207, art. 212. art. 226, art. 2373, art. 2374 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.).
• § 3, § 4, § 5, § 6, § 7, § 10, § 13, § 17, § 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1139),
• § 62, § 63 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Lesław Zieliński były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem pracy, rejestrowany audytor pomocniczy SZBP wg ISRS