CZYNNIKI SZKODLIWE
W MIEJSCU PRACY: PYŁ

prace na wysokości

Przebywanie w środowisku pracy o dużym zapyleniu może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia.

Według statystyk ZUS pylica płuc stanowi około 20% chorób zawodowych i jest jednym z najczęściej notowanych zachorowań wywoływanych oddziaływaniem pyłów na układ oddechowy.

Wdychanie pyłu, w zależności od jego rodzaju, może skutkować również nabyciem alergii, wystąpieniem krzemicy, a nawet nowotworów.

Pobierz artykuł w formacjie PDF

Co to jest pył?

Norma PN-ISO 4225:1999 jako pył określa cząstki ciała stałego różnej wielkości i różnego pochodzenia, pozostające przez pewien czas
w zawieszeniu w gazie. W przepisach prawa i normach można się spotkać również z takimi określeniami jak:

  • pył całkowity – zbiór wszystkich cząstek otoczonych powietrzem w określonej objętości (PN-EN 481:1998),
  • pył drobnoziarnisty – małe cząstki ciała stałego; zazwyczaj przyjmuje się, że są to cząstki o średnicy poniżej 75 μm, osiadające pod wpływem swojego ciężaru, ale mogące przez pewien czas pozostawać w zawieszeniu (PN-ISO 4225:1999),
  • pył gruboziarnisty – cząstki stałe znajdujące się w atmosferze lub gazach odlotowych.

Pod względem szkodliwości dla człowieka pyły można podzielić na te
o działaniu:

  • drażniącym (cząstki węgla, żelaza, szkła, aluminium, związki baru),
  • zwłókniającym (cząstki azbestu, kwarcu, krystobalitu, trydymitu, talku, kaolinu, pyły rud żelaznych i z kopalni węgla),
  • kancerogennym (azbest, ogniotrwałe włókna ceramiczne do celów specjalnych, pyły drewna twardego (buk, dąb)),
  • alergizującym (pyły pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, leki, pyły arsenu, miedzi, cynku, chromu).

Gdzie występuje duże zapylenie i co może powodować?

Poniżej przedstawiono tabelę dla gałęzi przemysłu, gdzie występować może duże zapylenie z uwzględnieniem substancji szczególnie niebezpiecznych w danym środowisku pracy.

GAŁĄŹ PRZEMYSŁU
BUDOWNICTWO AZBEST
SUBSTANCJE SZKODLIWE
PRZEMYSŁ MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH I ŚCIERNYCH AZBEST, SZTUCZNE WŁÓKNA, DITLENEK KRZEMU
PRZEMYSŁ MASZYNOWY AZBEST
PRZEMYSŁ SAMOCHODOWY AZBEST, SZTUCZNE WŁÓKNA
PRZEMYSŁ HUTNICZY AZBEST
ZAKŁADY CERAMICZNE SZTUCZNE WŁÓKNA, DITLENEK KRZEMU
ZAKŁADY PRODUKUJĄCE URZĄDZENIA
GOSPODARSTWA DOMOWEGO
SZTUCZNE WŁÓKNA
ZAKŁADY LOTNICZE SZTUCZNE WŁÓKNA
PRZEMYSŁ DRZEWNY, MEBLARSKI
(tartki, stolarka budowlana, zakłady opakowań drewnianych)
DREWNO
PRZEMYSŁ SZKLARSKI DITLENEK KRZEMU
PRZEMYSŁ CHEMICZNY DITLENEK KRZEMU
ELEKTROWNIE AZBEST
PRZEMYSŁ ELEKTRONICZNY DITLENEK KRZEMU (KWARC)
PRZEMYSŁ OPTYCZNY DITLENEK KRZEMU
ODLEWNICTWO DITLENEK KRZEMU
STOCZNIE AZBEST, SZTUCZNE WŁÓKNA

Przyczyny wypadków, do których dochodzi podczas wykonywania prac na wysokości, według danych z GUS można podzielić na następujące grupy:

  • wypadki związane z niewłaściwym stanem maszyn, urządzeń i materiałów,
  • wypadki wynikające z niewłaściwej organizacji pracy,
  • wypadki powodowane nieprawidłowym zachowaniem lub stanem psychofizycznym pracowników,
  • wypadki związane z niestosowaniem środków ochrony indywidualnej lub niewłaściwym ich stosowaniem.

Źródła pyłu

Procesy technologiczne są głównym źródłem emisji pyłów. Właściwości pyłów emitowanych do środowiska różnią się
w zależności od tego, z jakich substancji powstały. Jako najbardziej pyłotwórcze procesy technologiczne uznaje się mielenie, kruszenie, przesiewanie, transport, a także mieszanie ciał sypkich. Najbardziej szkodliwe dla ludzi pyły powstają w trakcie ostrzenia, szlifowania czy polerowania.

Substancje, których pyły uważa się za szczególnie szkodliwe dla zdrowia to przede wszystkim:

  • azbest, który wykazuje się aktywnością rakotwórczą z uwagi na fakt, że jego włókna mogą długo pozostawać
    w organizmie człowieka,
  • sztuczne włókna mineralne stosowane często jako zamienniki azbestu - w zależności od rodzaju mogą wykazywać większą lub mniejszą szkodliwość dla człowieka,
  • drewno, zwłaszcza dąb i buk z uwagi na ich twardość,
  • pyły ditlenku krzemu w postaci krystalicznej uznawane są w Polsce za pyły bardzo szkodliwe,
  • bezpostaciowe pyły ditlenku krzemu (diatomit i ziemia krzemionkowa).

Czynniki wpływające na zwiększenie bezpieczeństwa pracy w środowisku silnie zapylonym

Pierwszorzędną czynnością w miejscach pracy, gdzie występuje narażenie na szkodliwe działanie pyłów, powinno być podjęcie wszelkich działań zmierzających do ograniczenia występowania tego zagrożenia. Taka eliminacja powinna być realizowana przede wszystkim przez zastosowanie środków ochrony zbiorowej przed zapyleniem (stosowanie systemów lub urządzeń filtracyjno-wentylacyjnych) czy też ograniczenie pylenia np. poprzez korzystanie, tam, gdzie to możliwe, z gotowych półproduktów. Kolejnym krokiem jest odpowiednie dobranie i zastosowanie środków ochrony indywidualnej. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wskazuje jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy pracach, gdzie występuje wysokie narażenie na działanie pyłu. Ze względu na zagrożenia wynikające z przebywania w środowisku pracy o dużym zapyleniu, pracownicy powinni chronić w szczególności oczy, drogi oddechowe oraz skórę, a także stosować odzież ochronną, nakrycia głowy, ochrony twarzy i oczu oraz dróg oddechowych. Należy pamiętać, że to pracodawca zobligowany jest do określenia jakie środki ochrony indywidualnej są niezbędne na danym stanowisku. Wszelkie środki ochrony indywidualnej muszą posiadać oznakowanie CE oraz deklarację zgodności wyrobu z zasadniczymi wymaganiami. Dobór ochrony dróg oddechowych warunkowany jest przez parametry pyłu występującego w miejscu pracy. Przed dobraniem odpowiedniego środka ochrony dróg oddechowych, konieczne jest zmierzenie NDS, czyli wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pyłu. Dla prawidłowej ochrony zaleca się użytkowanie masek oraz półmasek z odpowiednio dobranymi filtrami. Stosowane filtry charakteryzują się różną skutecznością zatrzymania pyłu. Wyróżniamy trzy typy filtrów stosowanych w półmaskach oraz maskach w ramach środków indywidualnej ochrony przeciwpyłowej:

Typ P1

Stosowany do absorpcji dużych cząstek stałych wchodzących w skład pyłów, dymów i mgieł w stężeniu do 4 NDS (5 NDS w przypadku skompletowania z maską). Filtry te znalazły zastosowanie zwłaszcza w przemyśle spożywczym, rolniczym i drzewnym, a także w cementowniach czy kamieniołomach. Półmaski przeciwpyłowe typu P1 to np. MAS-F-FFP1, MAS-FFP1V czy też 3M-MAS-P1-9312, 3M-MAS-P1-K111, MAS-NEOSEC-2P1.

3M-MAS-P1-93123M-MAS-P1-9312
3M-MAS-P1-K1113M-MAS-P1-K111
MAS-NEOSEC-2P1MAS-NEOSEC-2P1
MAS-F-FFP1MAS-F-FFP1
MAS-F-FFP1VMAS-F-FFP1V

Typ P2

Stosowany do ochrony przed nietoksycznymi i średniotoksycznymi pyłami w stężeniu nieprzekraczającym 10 NDS (16 przy skompletowaniu z maską) np. pyły miedzi, baru, azbestu, wanadu, tytanu, ołowiu, chromu, manganu, a także pyły węglowe z krzemionką i drewna oraz przed rozpylonym kwasem siarkowym i fluorowodorowym. Tego typu filtry to np. MAS-F-FFP2, MAS-F-FFP2V, MAS-M-FFP2DV, 3M-MAS-P2-9322.

3M-MAS-P2-93223M-MAS-P2-9322
MAS-F-FFP2MAS-F-FFP2
MAS-F-FFP2VMAS-F-FFP2V
MAS-F-FFP2DVMAS-F-FFP2DV

Typ P3

Stosowany do ochrony przed pyłami toksycznymi. Filtry te znalazły zastosowanie w miejscach o dużym stężeniu bardzo drobnego pyłu występującego w tzw. fazie respirabilnej, czyli podczas lutowania i spawania, a także tam gdzie występuje pył zawierający antymon, arsen, beryl, kadm, kobalt i nikiel oraz rad i inne cząstki promieniotwórcze. Przykłady półmasek z takimi filtrami to MAS-S-FFP3V, MASM- FFP3DV, MAS-FNET-FFP3V_5. Istnieje możliwość zastosowania filtrów tego typu w półmaskach bądź maskach z wymiennymi filtrami np. MAS-MIDI-FIL-P3 do półmaski MAS-MIDI. Takie filtry jak MSA-FI-P3, MSA-FI-P3R czy filtropochałaniacze MSA-FIPO-A2P3 pasują do półmasek i masek pełnotwarzowych Advantage®.

MSA-FIPO-A2P3MSA-FIPO-A2P3
MAS-FNET-FFP3VMAS-FNET-FFP3V
MAS-S-FFP3VMAS-S-FFP3V
MAS-M-FFP3DVMAS-M-FFP3DV
MSA-FI-P3RMSA-FI-P3R
MAS-MIDI-FIL-P3MAS-MIDI-FIL-P3
MSA-MAS-F-ADV3221MSA-MAS-F-ADV3221

Innym narządem ludzkiego ciała, który jest niezwykle narażony na działanie pyłów jest oko. Stosowanie odpowiedniej ochrony oczu np. gogli ochronnych GOG-AIR, GOG-DOT lub GOG-CHEMFOG zapobiega dostawaniu się do gałki ocznej drobnych cząsteczek pyłu oraz odprysków ciał stałych. W przypadku, gdy zanieczyszczenia dostaną się do oka warto zastosować płyny do płukania oczu, np. PLOEYEWASH_200 czy PLOEYEWASH_500.

GOG-CHEMFOGGOG-CHEMFOG
GOG-DOTGOG-DOT
GOG-AIRGOG-AIR
PLOEYEWASH_200PLOEYEWASH_200
PLOEYEWASH_500PLOEYEWASH_500

Pył może również w dużej mierze działać drażniąco na skórę. Stąd istotne jest stosowanie odzieży ochronnej. Jako zabezpieczenie poleca się stosowanie kombinezonów ochronnych, np. PROS-CHF5W. Ochronę przed pyłami niechemicznymi zapewniają także takie kombinezony jak LAMICOM czy KOM.
Osoby pracujące w wielu gałęziach przemysłu narażone są na działanie pyłów, które mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia. W zależności od stężenia pyłu oraz rodzaju substancji pylącej konieczne jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej oraz podjęcie wszelkich możliwych działań mających na celu wyeliminowanie pylenia.

PROS-CHF5WPROS-CHF5W
LAMICOMLAMICOM
KOMKOM
zurück: Gesundheit und Sicherheit - Wissen und Recht
Zeigen in anderen Sprachen an:Schädlichen Faktoren am Arbeitsplatz: Staub PL * Schädlichen Faktoren am Arbeitsplatz: Staub EN * Schädlichen Faktoren am Arbeitsplatz: Staub RU
Czekaj... / Wait...

Najprawdopodobniej wystąpił błąd. Wygląda na to, że twoja przeglądarka nie spełnia standardów wymaganych przez tą aplikację. Prosimy o aktualizację do nowszej wersji lub użycie innej przeglądarki!

Kompatybilne wersje przeglądarek: Internet Explorer 9+, Mozilla Firefox 24+, Google Chrome 29+, Opera 21+ oraz inne nowoczesne przeglądarki wspierające technologię HTML5.

Zalecamy korzystanie zawsze z najnowszych, w pełni zaktualizowanych wersji przeglądarek!

Nie masz zgodnej przeglądarki? Poniżej znajdziesz linki do instalatorów najbardziej popularnych i zalecanych przeglądarek:
pobierz Mozilla Firefox pobierz Google Chrome pobierz Opera

There was an error. Most likely, your browser does not meet the standards required by the application. Please upgrade to a newer version or use a different browser!

Compatible browsers: Internet Explorer 9 +, Mozilla Firefox 24 +, Chrome 29 +, Opera 21 + and other modern browsers support HTML5 technology.

We recommend that you always use the latest, fully updated versions of supported browsers!

No compatible browser? Below you will find links to the installers of the most popular and recommended browsers:
download Mozilla Firefox download Google Chrome download Opera


Произошла ошибка. Скорее всего, ваш браузер не соответствует стандартам, требуемым приложением. Обновите версию до новой версии или используйте другой браузер!

Совместимые браузеры: Internet Explorer 9 +, Mozilla Firefox 24 +, Chrome 29 +, Opera 21 + и другие современные браузеры поддерживают технологию HTML5.

Мы рекомендуем всегда использовать новейшие, полностью обновленные версии поддерживаемых браузеров!

Совместимый браузер отсутствует Ниже вы найдете ссылки на инсталляторы самых популярных и рекомендуемых браузеров:
загрузить Mozilla Firefox загрузить Google Chrome загрузить Opera


Es ist ein Fehler aufgetreten . Höchstwahrscheinlich entspricht Ihr Browser nicht den von der Anwendung geforderten Standards. Bitte aktualisieren Sie auf eine neuere Version oder verwenden Sie einen anderen Browser!

Kompatible Browser: Internet Explorer 9 +, Mozilla Firefox 24 +, Chrome 29 +, Opera 21+ und andere moderne Browser unterstützen die HTML5-Technologie.

Wir empfehlen, immer die neuesten, vollständig aktualisierten Versionen der unterstützten Browser zu verwenden!

Kein kompatibler Browser? Unten finden Sie Links zu den Installern der beliebtesten und empfohlenen Browser:
Mozilla Firefox herunterladen Google Chrome herunterladen Opera herunterladen


Uruchom mimo to / Run anyway / Запуск в любом случае / Führen Sie sowieso
( Niezalecane, chyba, że jesteś pewna/pewien, że twoja przeglądarka spełnia wymagane standardy / Not recommended unless you are certain that the web browser meets the required standards / Не рекомендуется, если вы не уверены, что веб-браузер соответствует требуемым стандартам / Nicht empfohlen, es sei denn, Sie sind sicher, dass der Webbrowser die erforderlichen Standards erfüllt )